درمان بی اختیاری ادرار در خانم ها

طی تحقیقات به عمل آمده، حدود 30 الی 50 درصد خانم ها دچار بی اختیاری ادرارهستند.

بی اختیاری ادرار، یک بیماری بسیار شایع در افراد است.

در زنان این عارضه 2 برابر مردان رخ می دهد، بخصوص در خانم های مسن این بیماری بیشتر مشاهده می شود.

اگر این بیماری درمان نشود، به مرور زمان باعث مختل شدن فعالیت های روزانه چه در مردان و چه در زنان می گردد و کیفیت زندگی را کاهش می دهد.

دکتر محبوبه مأموریان اصفهانی متخصص زنان و زایمان با به کار گیری تکنیک های پیشرفته روز دنیا و دستگاه های مجهز، اقدام به درمان انواع بیماری های زنان می کند.

خانم هایی که دچار بیماری بی اختیاری ادار می شوند، معمولا به دنبال درمان آن نمی روند و فکر می کنند که به مرور زمان این عارضه از بین می رود یا به دلیل خجالت، به پزشک مراجعه نمی کنند.

همین طور که در بالا اشاره کردیم، درمان نشدن این بیماری سبب مختل شدن زندگی می شود.

بر همین اساس خانم ها نباید از این عارضه به سادگی بگذرند و باید حتما برای درمان آن به یک متخصص زنان و زایمان مراجه نمایند.

انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار در زنان انواع مختلفی دارد اما مهم ترین و شایع ترین آن ها بی اختیاری استرسی است.

بی اختیاری استرسی

معمولا وقتی که سرفه می کنید یا می خندید، ورزش می کنید و درحال بلند کردن جسم سنگینی هستید، این عارضه رخ می دهد.

در اصل هر فشاری که به شکم وارد می شود، می تواند سبب بی اختیاری ادرار در تمامی افراد شود.

این نوع بی‌اختیاری در زنان شایع‌تر است و حدود نیمی از کل موارد بی‌اختیاری ادرار را تشکیل می‌دهد.

بی اختیاری فوریتی

شیوع این نوع بی‌اختیاری به قدری زیاد است که حدود یک سوم از کل موارد بی‌اختیاری ادرار از این نوع هستند.

زمانی که بیمار دچار این عارضه می شود، احتیاج دارد که هر چه سریع تر ادرار خود را تخلیه کند.

تخلیه و خارج شدن ادرار در این عارضه ممکن است غیر عادی باشد.

معمولاً در این حالت، نشت ادرار قبل از رسیدن فرد به دستشویی رخ می‌دهد.

عواملی که سبب بروز بی اختیاری فوریتی در افراد می گردد، می تواند در اثر عفونت های ادراری صورت گیرد.

بی اختیاری سر ریزی

بی اختیاری که منجر به خالی و تخلیه نشدن کامل مثانه و چکیدن قطره قطره ادرار در افراد می گردد را، بی اختیاری سرریزی می گویند.

بی اختیاری عملکردی

افرادی که در طول دوران زندگیشان دچار اختلالات جسمی هستند، ممکن است نتواند ادرار خود را به موقع تخلیه کنند. که به مرور زمان همین عامل منجر به نشت ادرار در آن ها می گردد.

بی اختیاری مختلط

ممکن است افراد در روزمرگی خود به دلایل های مختلف چه استرس  یا چه از نظر جسمانی دچار یک نوع عاضه بی اختیاری ادراری گردند.

زنانی که از چند نوع بی اختیاری ادراری رنج می برند بی اختیاری ادرار از نوع مختلط دارند.

نوع ترکیبی بی‌اختیاری ادرار وضعیتی است که در آن نشت ادرار با افزایش فشار شکمی و احساس فوریت برای ادرار کردن مشاهده می‌شود.

این نوع بی‌اختیاری از نظر شیوع، کمتر از نیمی (30 تا 50 درصد) از موارد بی‌اختیاری را تشکیل می‌دهد.

بی اختیاری ادرار دائمی

در برخی موارد بی اخیتاری ادرار ممکن است دائمی شود.

در این موارد، شکایت از ادرار کردن غیرارادی و مداوم است.

نشت ادرار به طور مداوم در حالت بیداری، خواب، راه رفتن، نشستن و بدون هیچ گونه فشار شکمی یا احساس فوریت در دفع ادرار رخ می‌دهد.

در ادامه به بررسی مواردی که موجب بی اختیاری ادرار دائمی می شوند می پردازیم.

• حاملگی
• زایمان طبیعی
• بالا رفتن سن
• یائسگی
• هیسترکتومی
• بزرگ شدن پروستات
• سرطان پروستات
• اختلال عصبی

علل بی اختیاری ادرار در زنان

دلیل ریزش ادرار در زنان می تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد.

از جمله بیماری های عصبی، افزایش سن، یائسگی، بارداری، زایمان سزارین یا زایمان طبیعی، کاهش وزن های شدید و … ایجاد شود.

این موضوع می تواند منجر به شلی و تخریب بافت هم بند زیر مجاری ادرار و ضعف عضلات کف لگن شود.

سن

سن یک عامل خطر مهم محسوب می‌شود، با ورود زنان به دوران یائسگی و کاهش سطح هورمون‌های جنسی، شلی عضلات و تاندون‌های لگن افزایش می‌یابد.

این تغییرات، بروز بی‌اختیاری ادرار ناشی از استرس را افزایش می‌دهد.

در دهه‌های ۷ و ۸ زندگی، اختلالات انقباضی مثانه به دلیل تغییرات بافتی در عضله مثانه شایع‌تر می‌شود و بی‌اختیاری ادرار ناشی از فوریت افزایش می‌یابد.

از سوی دیگر، بیماری‌های همراه در سنین بالا افزایش می‌یابد.

این بیماری‌ها شامل دیابت، فشار خون بالا، نارسایی قلبی، حمله قلبی و سکته مغزی و اختلالات مغزی مانند پارکینسون است.

به دلیل استفاده از داروهای متعدد برای بیماری‌های همراه، شیوع بی‌اختیاری ادرار در سنین بالا افزایش می‌یابد.

بارداری

در دوران بارداری، با افزایش سن بارداری، احتمال بی‌اختیاری ادرار، به ویژه بی‌اختیاری استرسی، افزایش می‌یابد.

پس از زایمان، اگر تمرینات کف لگن به طور منظم در سه ماه اول انجام شود، بی‌اختیاری به وضوح کاهش می‌یابد.

نوع زایمان

در مقایسه با سزارین و زایمان طبیعی، سزارین خطر کمتری برای ابتلا به بی‌اختیاری ادرار، به ویژه بی‌اختیاری استرسی دارد.

لازم به ذکر است که برخی عوامل خطر در طول زایمان طبیعی وجود دارد.

بی اختیاری ادرار بعد از زایمان طبیعی یکی از مشکلاتی می باشد که بانوان مواجه می شوند.

این عوامل شامل زایمان طولانی مدت، استفاده از فورسپس برای زایمان و وزن نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم است.

در زنی که یک بارداری و زایمان داشته است، احتمال بی‌اختیاری ادرار در مقایسه با زنی که هرگز باردار نشده است، یک و نیم برابر افزایش می‌یابد.

البته این احتمال با بارداری‌های بعدی حتی بیشتر هم می‌شود.

درمان‌های هورمونی

استفاده از قرص‌های استروژن خوراکی با یا بدون پروژسترون، شیوع بی‌اختیاری ادرار را در زنان میانسال افزایش می‌دهد.

با این حال، استفاده از استروژن موضعی به شکل کرم واژینال هیچ تاثیری بر شدت بی‌اختیاری ادرار ندارد.

استفاده از کرم حتی آتروفی واژن را بهبود می‌بخشد و عفونت‌های مکرر ادراری را کاهش می‌دهد.

چاقی

چاقی اثر تشدیدکننده‌ای بر شدت انواع بی‌اختیاری ادرار دارد.

در واقع، در صورتی که شاخص توده بدنی بالاتر از عدد 30 باشد، شیوع بی‌اختیاری ادرار را دو برابر می‌کند.

با این حال، با کاهش وزن، اثرات بهبود بی‌اختیاری ادرار به وضوح مشاهده می‌شود.

سیگار کشیدن

ارتباط واضحی بین بی‌اختیاری ادرار و سیگار کشیدن وجود دارد.

سیگار کشیدن بیماری‌های مزمن ریوی، سرفه‌های مکرر، عفونت‌های ریوی و در نتیجه، افزایش بروز بی‌اختیاری استرسی را تشدید می‌کند.

رژیم غذایی

رابطه مستقیمی بین مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار (چای و قهوه) و بی‌اختیاری ادرار فوری وجود دارد.

از دیگر عواملی که باعث بروزب ی اختیاری ادرار در زنان می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عوامل مختلفی موجب بی اختیاری ادراری در خانم ها می شود که این عوامل عبارتند از:

• وزن اضافی در خانم ها
• خانم هایی که در دوران بارداری به سر می برند
• تغییر در میزان ترشح هورمون ها
• ضعیف شدن کف لگن خانم ها
• فشار شدید بر روی لگن هنگام زایمان
• یائسگی در خانم ها
• افتادگی رحم و مثانه یا پرولاپس
• بالا رفتن سن
• بیماری پارکینسون
• سکته مغذی
• ضعف بینایی و ناتوانی در حرکت

تشخیص بی اختیاری ادرار

برای تشخیص بی اختیاری ادرار، نیاز به سابقه پزشکی فرد می باشد.

همچنین برای تشخیص، ممکن است، معاینه فیزیکی برای برآورد و سنجش آناتومی ناحیه لگن انجام شود.

علاوه بر معاینه فیزیکی برای آن که آیا فرد مبتلا به عفونت شده یا خیر نیز، انجام آزمایش ادرار ضروری می باشد.

اگر فرد با درمان های بالا بهبود نیابد، نیاز است که آزمایش های دیگری برای درمان بی اختیاری ادرار در خانم ها تجویز شود.

در مواردی نیز پزشک از سونوگرافی برای تشخیص بی اختیاری ادرار استفاده می کند.

درمان بی اختیاری ادرار در زنان

برای درمان بی اختیاری ادرار در خانم ها عواملی مختلفی نظیر نوع بی اختیاری ادرار، سن و سلامتی، تاریخ پزشکی بیمار و میزان و شدت بیماری، مورد بررسی قرار می گیرد.

پزشک ممکن است بعد از بررسی های انجام شده بیمار را به فیزیوتراپیست زنان و یا پزشک متخصص در زمینه مشکلات لگن زنان سوق دهند.

همچنین پزشک به افرادی که دچار این عارضه شده اند، تاکید می کند که میزان مصرف مایعات را محدود کنند و همچنین مصرف دخانیات را هم کاهش دهند.

روش های مختلفی برای درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

در موارد بی اختیاری ادرار خفیف یا متوسط درمان های غیر جراحی که در ادامه عناون می کنیم پیشنهاد می شوند.

اصلاح سبک زندگی

تنظیم کردن مقدار مصرف مایعات و دوری از مصرف الکل و غذاهای تند برای درمان بی اختیاری ادرار ضروری است.

همچنین استفاده از فیبر و ادرار کردن در فاصله زمانی منظم نیز مفید است.

کنترل وزن

کنترل کردن و کاهش وزن فشار اضافی روی مثانه را کاهش داده و به درمان بی اختیاری ادرار کمک می کند.

کنترل مصرف مایعات و رژیم غذایی

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها ادرارآور هستند. در شرایطی که مثانه شما به سرعت تحریک می‌شود، مصرف این نوشیدنی‌ها مجاز نیست.

به عنوان مثال، الکل و کافئین مثانه را تحریک می‌کنند یا غذاهای اسیدی ادرارآور هستند.

این غذاها نیاز به دفع مایعات بدن دارند که در نهایت باعث بی‌اختیاری ادرار در افراد مستعد می‌شود.

تمرینات کگل

یکی از روش های کنترل ادرار در زنان تقویت عضلات کف لگن است.

کف لگن از ماهیچه ها و رباط هایی تشکیل است که رحم، روده و مثانه را هدایت می کند.

به همین دلیل افرادی که دچار بی اختیاری ادراری شده اند، باید عضلات کف لگن خود را با انجام ورزش هایی تقویت کنند.

چرا که با تقویت عضله لگن، ممکن است بی اختیاری ادراری در افراد از بین برود.

تمرینات کگل یکی از روش های موثر تقویت عضلات کف لگن است.

تمرینات کگل شامل منقبض کردن عضلات هدف بین 2 تا 10 ثانیه در چند بار در روز است.

دارو درمانی

داروهایی که پزشک برای بیماران تجویز می کند، دارای پیامد های شیمیایی هستند که اعصاب اطراف مثانه را مسدود می کنند.

این مسدود کردن سبب شل شدن عضلات مثانه می شوند.

همچنین برخی از دارو های تجویز شده، دیواره مجاری ادرار را ضخیم تر می کنند.

داروهای آنتی کولینرژیک مثانه را آرام کرده و به کنترل بی اختیاری ادرار می کنند.

کرم های استروژنی نیز در دوران یائسگی به تقویت بافت های اطراف مجرای ادرار کمک می کند.

داروهایی که برای درمان بی اختیاری ادراری مؤثر است عبارتند از:

• استروژن موضعی
• داروهایی جهت آرام کردن یک مثانه فعال
• دارو هایی برای تقویت عضلات مثانه

رفتاردرمانی و مشاوره روانشناسی

در بسیاری از موارد، بی‌اختیاری ادرار می‌تواند ناشی از اضطراب یا استرس باشد.

مشاوره روانشناسی و درمان‌های رفتاری می‌توانند به فرد کمک کنند تا با عوامل روانی مؤثر بر عملکرد مثانه مقابله کند.

تکنیک‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) و مدیریت استرس می‌توانند به کاهش علائم بی‌اختیاری ادرار کمک کنند.

تحریک عضلات کف لگن

تحریک الکتریکی یک درمان غیرتهاجمی است که از جریان الکتریکی ملایم برای تحریک عضلات کف لگن استفاده می‌کند.

این می‌تواند به تقویت عضلات و جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار کمک کند.

تحریک الکتریکی معمولاً تحت نظارت پزشک یا فیزیوتراپیست انجام می‌شود و در افرادی که قادر به انجام تمرینات کگل به تنهایی نیستند بسیار مؤثر است.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از روش‌های مؤثر در درمان بی‌اختیاری ادرار است.

از جمله مزایای استفاده از فیزیوتراپی عبارتند از:

روشی غیرتهاجمی و محافظه‌کارانه است که مورد توجه طیف وسیعی از مراجعین قرار می‌گیرد.

در بیشتر موارد، فیزیوتراپی نیاز بیمار به مصرف دارو را به حداقل می‌رساند.

درمان فیزیوتراپی وضعیت کلی فرد را بهبود می‌بخشد و اعتماد به نفس فرد را افزایش می‌دهد.

منجر به کنترل مثانه و بهبود قدرت و کنترل عضلات می‌شود.

بازآموزی مثانه

بازگرداندن عملکرد طبیعی مثانه از هدف های بازآموزی مثانه به حساب می آید.

طی آمار های به عمل آمده، بازآموزی مثانه یک روش درمانی مؤثر برای برخی از مشکلات مثانه است.

تزریق مواد حجم دهنده

با تزریق مواد مصنوعی داخل پیشابراه باعث مسدود شدن آن و جلوگیری از نشت ادرار می شوند.

تزریق بوتاکس

تزریق کردن بوتاکس نیز یکی از روش های درمان بی اختیاری ادرار است.

لیزر واژن

تحت نظر پزشک انجام دادن لیزر واژن نیز می تواند به درمان بی اختیاری ادرار کمک کند.

پساری

پساری وسیله ای است که درون واژن قرار گرفته و مثانه را حمایت می کند.

جراحی

اگر تمامی روش های بالا جواب نداد، پزشک معالج برای درمان عدم کنترل ادرار در زنان از روش های جراحی برای بهبود این عارضه استفاده می کند.

از روش های زیر می توان به عنوان موارد جراحی درمان بی اختیاری ادرار اشاره کرد.

اسلینگ

نواری در زیر مجرای ادراری قرار می گیرد تا به آن کمک کند.

در این روش از لایه های بافت بدن برای تهیه اسلینگ در دور تا دور مجاری ادراری و گردن مثانه استفاده می‌شود.

جراحی اسلینگ به بسته شدن مجرای ادراری منجر می‌شود که به خصوص در زمان عطسه یا سرفه موثر است .در صورت ابتلا به بی اختیاری ادراری فشاری این عمل توصیه می‌شود.

عصب تراپی

تحریک کردن الکتریکی اعصاب می تواند عملکرد مثانه را تنظیم کند.

جراحی ترمیمی

در صورت داشتن افتادگی مثانه این روش پیشنهاد می شود.

عوارض بی اختیاری ادرار

وجود بی اختیاری مزمن در زندگی می تواند عوارض بسیاری داشته باشد که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.

ایجاد مشکلات پوستی

وجود رطوبت دائمی می تواند مشکلاتی مثل جوش عفونت و زخم را ایجاد کند.

عفونت ادراری

بی اختیاری ادرار می تواند یکی از دلایل عفونت مکرر باشد.

ایجاد مشکلات در زندگی شخصی

داشتن بی اختیاری ادرار زندگی شخصی و روابط فرد را تحت الشعاع قرار می دهد.

چطور از ابتلا به بی اختیاری ادرار پیشگیری کنیم؟

باید گفت نمی توان به صورت کامل از ابتلا به بی اختیاری ادرار پیشگیری کرد اما با رعایت یکسری نکات می توان احتمال ابتلا و کاهش داد که در ادامه عنوان می کنیم.

• کنترل وزن
• تقویت کردن عضلات کف لگن
• دوری از کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
• یبوست یکی از دلایل بی اختیاری ادرا است که با مصرف فیبر می توان از آن جلوگیری کرد
• سیگار نکشیدن
• ورزش کردن